Bất ổn vĩ mô trong ngắn hạn và những mối
lo trong dài hạn, theo nhận định của nhiều chuyên gia kinh tế đầu ngành, hơn
bao giờ hết cần phải có những chính sách kinh tế - tài chính cứu cánh khủng hoảng
hiện tại và cứu nguy cho sự phát triển kinh tế của tương lai. Trong các tháng vừa
qua, khi mà chỉ số CPI trở thành nỗi ám ảnh của nền kinh tế, mọi chỉ số CPI mục
tiêu đều bị phá vỡ và mất dần kiểm soát. Thì hàng loạt các hội thảo chuyên đề về
tái cơ cấu nền kinh tế được bàn luận
sôi nổi như một giải pháp cấp thiết để vượt khủng hoảng và định hướng tăng trưởng
trong tương lai.
Trong đó, cơ cấu là nhằm để mô tả cách thức
tổ chức bên trong (bộ phận bên trong) của một hệ thống và biểu hiện mối quan hệ
biện chứng – thống nhất giữa các bộ phận hợp thành. Nếu coi nền kinh tế quốc
dân là đại thể được cấu thành bởi một loạt hệ thống và mỗi hệ thống sẽ chứa đựng
nhiều bộ phận liên quan phản ánh sự hoạt động liên tục. Theo tiến trình và thời
gian, nền kinh tế luôn có xu hướng vận động liên tục để phát triển, phát triển
từ thấp lên cao, từ số lượng sang chất lượng, từ nhỏ đến lớn…Đồng thời, các hệ
thống và bộ phận cấu thành cũng sẽ liên tục thay đổi để phù hợp với tiến trình
vận động của nền kinh tế. Do đó, cơ cấu kinh tế được biểu hiện là tổng
thể mối quan hệ về số lượng và chất lượng của các hệ thống, bộ phận cấu thành
theo thời gian và theo hoàn cảnh kinh tế - chính trị - xã hội nhất định.
Tại phiên họp toàn thể lần thứ hai của Ủy ban Kinh tế Quốc hội chiều ngày 24/9 tại TPHCM, các đại biểu và chuyên gia yêu cầu nhanh chóng tái cơ cấu nền kinh tế, mà năm 2012 là năm bản lề của mọi quá trình. Một đại biểu nhận định, trong năm năm tới cần tập trung ba lĩnh vực quan trọng là : tái cơ cấu đầu tư công, đổi mới phân cấp đầu tư; tái cơ cấu doanh nghiệp doanh nghiệp; tái cơ cấu hệ thống ngân hàng thương mại và các tổ chức tài chính khác. Vậy sau khi tái cơ cấu, nền kinh tế quốc dân sẽ phát triển như thế nào? Đối tượng nào sẽ được hưởng lợi ích do phát triển kinh tế đem lại? Và khi xảy ra khủng hoảng với mô hình kinh tế sau khi cơ cấu lại tiếp tục tái cơ cấu phù hợp với nhu cầu thay đổi?
Sau khi tái cơ cấu hoàn thành, nền kinh tế
sẽ có những biểu hiện phát triển phù hợp với mục tiêu tái cơ cấu. Tuy nhiên,
khi tăng trưởng đến một mức độ nào đó thì các bộ phận cấu thành bên trong sẽ tiếp
tục biến đổi và có xu hướng hỗn loạn làm các chủ thể khó kiểm soát. Sự hoạt động
hỗn loạn khi có tác động bởi những rủi ro hệ thống và rủi ro phi hệ thống không
nhiều thì ít đều dẫn đến bất ổn trong kinh tế vĩ mô. Lúc đó, chúng ta lại tìm
hiểu nguyên nhân và tiếp tục loay hoay vấn đề tái cơ cấu kinh tế. Như vậy, nền kinh tế sẽ mất định hướng hoàn toàn. Nên hơn
hết, chúng ta phải xây dựng triết lý phát triển kinh tế trước để làm kim chỉ
nam cho mọi mục tiêu và chiến lược kinh tế, từ đó vấn đề tái cơ cấu sẽ bám theo
các mục tiêu được cụ thể hóa từ triết lý phát triển này. Đồng thời, liên tục cải
tiến để hoàn thiện các hệ thống cấu thành nền kinh tế quốc dân trong cả điều kiện
bình thường. Đó mới là gốc rễ của vấn đề.
Trong nhiều năm liền, kinh tế Việt Nam tăng
trưởng bình quân 7%/năm và trở thành một trong những nền kinh tế mới nổi có tốc
độ tăng trưởng kinh tế nhanh nhất thế giới. Nhưng sự đánh đổi dường như không hề
nhỏ về khai thác quá mức tài nguyên thiên nhiên, ô nhiễm môi trường trầm trọng,
bất bình đẳng trong thu nhập, tỷ lệ lạm phát gia tăng…Đồng thời, chỉ số GDP chỉ
thể hiện tăng trưởng kinh tế hằng năm mà bỏ qua yếu tố phân bổ thu nhập, tình
trạng nợ quốc gia, môi trường tự nhiên, môi trường giáo dục…tức là không đề cập
đến chất lượng cuộc sống.
Hiện
nay, trên thế giới, vài nước đã xây dựng cho riêng mình triết lý phát triển
kinh tế. Điển hình như vương quốc Bhutan, triết lý phát triển kinh tế lấy hạnh
phúc xã hội làm nền tảng. Hạnh phúc xã hội được đo lường dựa trên chất lượng
dinh dưỡng, nhà ở, giáo dục, chăm sóc sức khỏe và cuộc sống cộng đồng. Từ chính
triết lý này mà vương quốc mới xây dựng chiến lược và mô hình tăng trưởng kinh
tế phù hợp như phát triển hệ thống và xuất khẩu thủy điện, phát triển du lịch gắn
liền bản sắc tôn giáo dân tộc (thị trường mục tiêu của ngành du lịch vương quốc
Bhutan là nhóm du khách có thu nhập cao), phát triển nông lâm nghiệp theo hướng
bền vững. Và những thành quả đem lại : GDP (danh nghĩa) 1.397 tỷ USD , thu nhập
bình quân đầu người $5,000 (2010), xếp thứ 8 trong 20 nước hạnh phúc nhất thế
giới (2007)…
Một quốc gia khác cạnh Việt Nam là Thái Lan
cũng đang xây dựng triết lý phát triển kinh tế “vừa đủ” như là định hướng cho đất
nước vượt qua khủng hoảng kinh tế và lấy lại sự cân bằng. Bà Yingluck Shinawatra –
thủ tướng Thái Lan nhận định :” Trong thế giới hiện nay, các đơn vị tư nhân,
nhà nước và các bộ phận nhà nước không thể đạt được ích lợi một mình. Chúng ta
đồng thời cần phải nhìn vào hạnh phúc của xã hội và sự bền vững của các nguồn
tài nguyên. Thiếu tầm nhìn để kết nối các hoạt động, các tổ chức không thể tiếp
tục bền vững. Hình ảnh và thanh danh của bất cứ tổ chức nào cũng phụ thuộc vào
niềm tin của xã hội”.
Vậy đã
đến lúc Việt Nam cần có một triết lý phát triển kinh tế cho riêng mình? Sau khi
đã xây dựng xây những giá trị của triết lý đó thì mới nên hoạch định mục tiêu
tăng trưởng kinh tế cũng như ấn định mô hình kinh tế phù hợp (dựa vào điểm mạnh
để tạo lợi thế cạnh tranh cho Việt Nam) và tái cơ cấu nền kinh tế quốc dân hiện
tại theo triết lý đề ra.
Châu Đình Linh
No comments:
Post a Comment