Phỏng vấn Tiến sĩ Châu Đình Linh "Vì sao khó mua bất động sản diện xử lý nợ?"

Hoạt động xử lý nợ xấu đã có những biến chuyển rõ rệt trong thời gian gần đây, đặc biệt từ khi Nghị quyết 42 của Quốc hội về thí điểm xử lý nợ xấu ra đời. Tuy nhiên trên thực tế, theo các ngân hàng, việc xử lý nợ xấu còn bộn bề khó khăn và các quy định cần thay đổi phù hợp để giúp nền kinh tế nhanh chóng xóa đi "cục máu đông" cản trở sự phát triển.

Trong hoạt động xử lý nợ xấu thì mua bán tài sản bảo đảm nói chung và nhà cửa, bất động sản nói riêng vẫn còn diễn ra chậm. Nhiều tài sản ngân hàng rao bán tới 3-4 lần, giảm giá vài chục phần trăm so với kỳ vọng ban đầu vẫn không bán được. Không chỉ ngân hàng là bên bán mà cả người mua cũng kêu khó khăn khi mua bán các tàn sản này. Câu hỏi đặt ra là, vậy đâu là nguyên nhân và hướng xử lý như thế nào cho thuận lợi? xoay quanh vấn đề này, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với TS. Châu Đình Linh đến từ trường Đại học Ngân hàng Tp. Hồ Chí Minh. 

Vì sao phải siết hoạt động của công ty tài chính?

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đang lấy ý kiến dự thảo thông tư sửa đổi thông tư số 43/2016/TT-NHNN quy định về cho vay tiêu dùng của công ty tài chính tiêu dùng.

Siết chặt hơn hoạt động công ty tài chính

Trong dự thảo có một số điểm sửa đổi đáng lưu ý và được xem là sẽ siết chặt hơn hoạt động của công ty tài chính.

Đầu tiên là yêu cầu công ty tài chính phải đảm bảo tổng dư nợ cho vay tiêu dùng giải ngân trực tiếp cho khách hàng vay (giải ngân tiền mặt) không vượt quá 30% tổng dư nợ tín dụng tiêu dùng của công ty tài chính.

Thứ hai, công ty tài chính chỉ được giải ngân trực tiếp cho khách hàng vay đối với khách hàng đã và đang vay tại công ty tài chính đó, được đánh giá có lịch sử trả nợ tốt theo quy định nội bộ của công ty tài chính và không có nợ xấu theo kết quả phân loại nhóm nợ của Trung tâm thông tin tín dụng quốc gia Việt Nam đến thời điểm gần nhất tính từ thời điểm ký kết hợp đồng cho vay tiêu dùng. 

Và thứ ba, khi đòi nợ không được đe dọa đối với khách hàng, không được nhắc nợ, đòi nợ tổ chức, cá nhân không có nghĩa vụ trả nợ cho công ty tài chính (tức là người thân của khách hàng vay mà các công ty vẫn đang gọi nhắc nợ như hiện nay). 

Để kiểm soát rủi ro

Theo lý giải của cơ quan soạn thảo, đối với vấn đề thứ nhất và thứ hai, việc cho vay giải ngân trực tiếp cho khách hàng vay có rủi ro cao, khó kiểm soát mục đích sử dụng vốn vay, nên cần hướng đến khách hàng đã vay tại công ty tài chính và có lịch sử trả nợ tốt. Còn vấn đề thứ ba là nhằm ngăn chặn tình trạng một số công ty tài chính nhắc nợ, đòi nợ tổ chức, cá nhân không có nghĩa vụ trả nợ cho công ty tài chính, hoặc đòi nợ lúc nửa đêm gây bức xúc dư luận.

Trao đổi với chúng tôi về nội dung dự thảo sửa đổi Thông tư 43, TS. Châu Đình Linh, giảng viên Trường Đại học Ngân hàng Tp. Hồ Chí Minh cũng cho rằng, quyết định của NHNN là rất cần thiết để hướng đến chất lượng tín dụng và hình thành khuôn khổ kiểm soát rủi ro cho công ty tài chính. Có 3 lý do thôi thúc NHNN phải hành động như vậy:

EXIMBANK VÀ CUỘC KHỦNG HOẢNG CẦN GIẢI QUYẾT

Mọi phương tiện truyền thông đều dày đặc những hình ảnh ngân hàng eximbank và câu chuyện tiền gởi tiết kiệm không cánh mà bay. Sự việc sẽ không có gì cho đến khi số tiền bốc hơi quá lớn và cuộc tranh luận dai dẳng giữa người gởi tiền với eximbank. Ngoài ra, sự cộng hưởng đến từ các hình ảnh bắt bớ, những giọi nước mắt của người cùng ngân hàng, và nỗi niềm gởi gắm của các nhân viên ngân hàng khác…Tất cả đều là ngọn lửa để dẫn đến câu chuyện mang tên khủng hoảng.

MỘT CUỘC ĐUA MANG TÊN BANCASSURANCE VÀ VÀI ĐIỀU CẦN TƯ DUY LẠI

      Bancassurance là một mô hình kinh doanh hợp tác cho phép các công ty bảo hiểm bán sản phẩm bảo hiểm qua kênh phân phối của ngân hàng. Theo đó, các ngân hàng sẽ được hưởng nhiều lợi ích từ phí dịch vụ, chia sẻ lợi nhuận, tạo thêm danh mục đầu tư cho khách hàng hiện có, quản lý tài sản từ công ty bảo hiểm…; còn công ty bảo hiểm có quyền truy cập vào cơ sở dữ liệu khách hàng và bán nhiều hơn các sản phẩm bảo hiểm nhằm tối đa hóa doanh thu – lợi nhuận. Với những lợi đơn, lợi kép nên bancasurances đã bùng nổ ở nhiều nước trên thế giới, và Việt Nam sẽ không ngoại lệ.

Biểu đồ: Thu dịch vụ hợp tác bảo hiểm từ 3 NH TCB, VPB, TPB

THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU VIỆT NAM DẦN ĐI ĐÚNG HƯỚNG

      Ngày 7/11/2014, Bộ Tài chính đã công bố phát hành thành công 1 tỷ USD trái phiếu quốc tế với lợi suất cố định 4,8%/năm, thấp hơn mức dự kiến là 5,125%/năm. Đây là đợt phát hành thành công thứ 3 trong vòng 9 năm, kể từ 2005 với 750 triệu USD trái phiếu được phát hành.

Sự thành công sau đợt phát hành là một tín hiệu tốt, không những thể hiện lòng tin của nhà đầu tư nước ngoài, mà còn đưa thị trường trái phiếu Việt Nam dần hướng về phát triển bền vững. Mặc dù vậy, thị trường trái phiếu Việt Nam còn có những hiện trạng đáng lo ngại.

THẺ TÍN DỤNG – HÃY CẨN TRỌNG

Theo báo cáo của Euromonitor International 2013, thị trường thẻ ngân hàng Việt Nam sẽ duy trì tình hình khả quan với sự tăng trưởng ở 2 con số cho các năm tới. Còn công ty nghiên cứu thị trường của Mỹ Research & Markets cho biết, thị trường thẻ Việt Nam là thị trường năng động nhất thế giới và đang bước vào cuộc đua cạnh tranh không khoan nhượng giành giật thị phần giữa các ngân hàng, cả nội lẫn ngoại. Sự tăng trưởng này được định hướng và điều tiết bởi NHNN để thực hiện chiến lược phát triển thanh toán không dùng tiền mặt ở Việt Nam.

Hơn 10 năm về trước, cột mốc được coi là điểm khởi đầu của thị trường thẻ ngân hàng, khi đó chỉ mới có 2 loại thẻ nội địa dùng trên máy ATM là Connect 24 của Vietcombank và F@st Access của Techcombank với tổng số lượng phát hành đạt 234.000 thẻ (kể cả thẻ nội địa và thẻ quốc tế). Nhưng cho đến nay, năm 2014, số lượng thẻ phát hành đã gấp 282 lần và luôn duy trì tỷ lệ tăng trưởng rất cao hằng năm, có năm trên 300%.

LỢI NHUẬN NGÂN HÀNG: TRÔNG ĐỢI TĂNG TRƯỞNG TÍN DỤNG VÀ XỬ LÝ NỢ XẤU

Đến hẹn lại lên, có thể cuối tháng này hoặc sang tháng sau, các ngân hàng và doanh nghiệp niêm yết sẽ tiếp tục công bố báo cáo tài chính Quý III/2014 trên các phương tiện thông tin đại chúng. Trong đó, nổi bật và được nhiều sự quan tâm hơn cả là tình hình tài chính của các ngân hàng thương mại.

Lúc này, chắc chắn, một trong những chỉ tiêu của báo cáo tài chính được bàn luận và đề cập liên tục bên cạnh nợ xấu, tăng trưởng tín dụng là kết quả lợi nhuận mỗi ngân hàng. Nhưng dư luận sẽ mổ xẻ ở khía cạnh nào? Như các năm trước “ngân hàng lợi nhuận khủng”, “hé lộ lợi nhuận siêu khủng của hàng loạt ngân hàng”, “điểm mặt từng ngân hàng lợi nhuận cao”… hay thay vào đó là sự ảm đảm “lợi nhuận ngân hàng cụt vì nợ xấu”, “bóng đen nợ xấu ám ảnh lợi nhuận ngân hàng”, “dự phòng lớn ăn mòn lợi nhuận”…Thông qua các dữ liệu quá khứ và triển vọng kinh tế vĩ mô hiện tại, có thể khẳng định, bức tranh lợi nhuận ngân hàng quý III/2014 khó có thể xóa tan sự u ám của nợ xấu và sự tăng trưởng tín dụng ì ạch. Nhưng bằng nhiều cách xử lý số liệu tài chính, chu kỳ tăng trưởng tín dụng nhanh vào các tháng cuối năm và tiến trình kéo dãn trích lập dự phòng khi “bán” nợ xấu cho VAMC, các ngân hàng vẫn có thể hoàn thành chỉ tiêu lợi nhuận như kế hoạch đề ra.